چک سفید امضا ؛ سخنی پیرامون رفراندوم در ایران

در تاریخ دوازدهم فروردین ماه سال پنجاه و هشت ، نیروهای فاتح جنگ در جبهه ی فرضی فرشته و دیو برنده ی رفراندومی بودند که بیش از شبیه بودن به رفراندوم ، شبیه به بیعتی بود با فرشته ی فرضی نجات بخش ایران . بیعتی از جنس بیعت مردم با خلفای اسلامی .

در این تاریخ روح الله خمینی شکل گیری حکومت جمهوری اسلامی را به این صورت اعلام کرد :

« من به ملت بزرگ ایران که در طول تاریخ شاهنشاهی ، که با استکبار خود آنان را خفیف شمردند و بر آنان کردند آنچه کردند ، صمیمانه تبریک می گویم. خداوند تعالی بر ما منت نهاد و رژیم استکبار را با دست توانای خود که قدرت مستضعفین است در هم پیچید و ملت عظیم ما را ائمه و پیشوای ملتهای مستضعف نمود ، و با برقراری جمهوری اسلامی ، وراثت حقه را بدانان ارزانی داشت. من در این روز مبارک ، روز امامت امت و روز فتح و ظفر ملت ، جمهوری اسلامی ایران را اعلام می کنم . به دنیا اعلام می کنم که در تاریخ ایران چنین رفراندومی سابقه ندارد ، که سرتاسر مملکت با شوق و شعف و عشق و علاقه به صندوق ها هجوم آورده و رای مثبت خود را در آن ریخته و رژیم طاغوتی را برای همیشه در زباله دان تاریخ دفن کنند. »

تئاتر رفراندوم جمهوری اسلامی در تاریخ دهم و یازدهم فروردین اجرا شد و در روز دوازدهم فروردین ، خمینی فاتح نبردی بود که از سال هزار و سیصد و بیست و پس از بازگشت به مدرسه فیضیه شروع کرد.

بهتر است رجوعی نماییم به معنای رفراندوم و سپس با بررسی مفهوم این کلمه در مقام اجرا ، آن را در فرهنگ جاری سیاسی بین الملل بررسی کنیم ، تا بتوانیم بررسی کنیم برگزاری رفراندوم به منظور تعیین نوع حکومت می بایست چه مختصاتی داشته باشد و آیا این پروسه در تئاتر فروردین پنجاه و هشت اجرا شده است یا خیر.

 

و اما رفراندوم چیست؟ رفراندوم یا همه پرسی یعنی رجوع به نظر همگانی مردم و اخذ رای مستقیم از همه اعضای یک سازمان یا جامعه یا کشور ، به منظور تایید یا رد موضوعی که بصورت روشن توسط رهبران آن سازمان یا جامعه یا کشور پیشنهاد شده است .

بطور خاص زمانی که در مورد رفراندوم فروردین پنجاه وهشت صحبت به میان می آوریم ، نکته ای که بسیار واضح است این مورد میباشد که خمینی به عنوان فرشته ی رهبر جریان پیروز ، برای مردم امکان انتخاب مابین دو امر واضح با مختصات مشخص را فراهم نکرده بود . مردم به جمهوری اسلامی رای دادند . اما کدام خوانش از جمهوری؟ کدام خوانش از اسلام؟ در این رای گیری آیا مردم مکتوباتی که مشخص کننده ی قانون اساسی ای که آن جمهوری را طرح ریزی میکند را دیدند؟ در واقع مردم در رفراندوم نخستین جمهوری اسلامی پایین چکی را امضا کردند که سفید بود ، و حاکمان بعدی میتوانستند هرچه میخواهند در آن بنویسند. به این صورت بود که اولین قدم در جهت سرقت انقلابی که خود آن انقلاب نیز با خدعه ی ادعایی خمینی شکل گرفته بود برداشته شد و نخستین خشت کج بر بنای این حکومت گذاشته شد .

در واقع تئاتری که در فروردین ماه پنجاه و هشت برگزار شد ، بیشتر شبیه به بیعتی بود که مردم با خمینی کردند نه رفراندومی که با مشخص بودن شرایط و چهارچوب اصلی ، مردم دنیا به صورت روزمره برای تعیین راهبرد اداره جامعه ی خود به آن دست می آویزند . مردمی که خمینی را فرشته ای می پنداشتند با حضور در پای صندوق های رای پای برگه ای سفید را امضا کردند و به خمینی دادند تا او بتواند هر تفسیری از نوع حکومت بعدی دارد در این برگه بنویسد و به ضمانت امضای مردم پای آن برگه ، مشروعیت حکومت خود را برای سالها تضمین کند . به دلیل این بیعت نیز تمام مسائل اتفاق افتاده در طی این چهل سال حکومت جمهوری اسلامی مستقیما با مسئولیت شخص روح الله خمینی می باشد.

 

با تفاسیر فوق الذکر رفراندومی که حاکمان امروزی ایران مشروعیت حکومت خود را از آن میدانند از بن غلط بوده است. امروز نیز با گسترده شدن نارضایتی های عمومی و فراگیر شدن خواست مردم در جهت برگزاری رفراندوم به منظور تغییر نوع فعلی حکومت ، رژیم نیز در تلاش برای موج سواری بر این خواست است . از این سو و آن سو شعار رفراندوم می شنویم . سران قوای کنونی و قبلی با گرایشات متفاوت از ضرورت این امر سخن می رانند . اما این رفراندوم ادعایی در واقع قلب کلمه ی رفراندوم و نیز تغییر منظور مردم از بیان رفراندوم است . رفراندوم همانطور که پیشتر در تعریفش ویژگیهایی ذکر شد ، معنا و مفهومی مشخص با سازوکار معین دارد. رفراندوم که یکی از ابزارهای برقراری دموکراسی در جامعه است می بایست ویژگی های دموکراسی را نیز شامل شود . پیش از برگزاری رفراندوم می بایست مقدماتی را در جامعه فراهم کرد تا احزاب و اشخاص و رسانه های آزاد بتوانند اهداف خود را تعیین و در بوته ی نقد بگذارند . آیا امروز خوانشی جز خوانش طبقه ی حاکم بر ایران ، امکان فعالیت و ابراز نظر دارد؟ 

از دیگر سو رفراندومی که مردم از آن سخن به میان می آورند ، شامل تغییرات اساسی در شاکله ی نظام جمهوری اسلامی است . آیا کسانی که امروزه سخن از برگزاری رفراندم می گویند حاضر به تغییر در این شاکله هستند؟ موضع این افراد در مقابل رفراندوم فرمایشی و دروغین نخستین جمهوری اسلامی چیست؟ آیا آنان امروز نیز با صحیح پنداشتن آن تئاتر، به دنبال تکرار آن جهت مشروعیت بخشی دوباره بر پیکر نیمه جان حکومت خود هستند؟

امروز شاهد آنیم که تمامی سران نظام در نقش اپوزوسیون سخن می رانند . علی خامنه ای نارضایتی عمومی مردم و خودش را از عملکرد سه قوه و نحوه اداره کشور به صراحت اعلام می کند و از عدم اجرای عدالت نالان است . اما مگر سران این سه قوه با تنفیذ و تایید مستقیم او انتخاب نمی شوند . رئیس قوه قضائیه مستقیم و بی واسطه توسط شخص علی خامنه ای برگزیده می شود . رئیس جمهوری باید از فیلتر بسیار سختگیرانه ی شورای نگهبان منتخب علی خامنه ای رد شود و پس از کسب رای در انتخابات مهندسی شده توسط نیروهای تحت امر خامنه ای ، مستقیما توسط علی خامنه ای تنفیذ شود . مگر رئیس و اعضای مجلس افرادی هستند حاصل فرایندی دموکراسی محورکه علی خامنه ای طی دو دهه گذشته تمام مشکلات خودساخته را بر گرده آنها میگذارد ؟ آیا هر شخصی می تواند به عنوان کاندید در رای گیری جهت ورود به مجلس شرکت کند ؟ آیا در رای گیری درونی مجلس به منظور تعیین رئیس قوه مقننه از میان وکلا ، شخصی که مورد نظر رهبری نباشد امکان انتخاب شدن دارد ؟

پس علی خامنه ای از چه کسی جز شخص خودش می بایست انتظار بهبود اوضاع را داشته باشد ؟ حال راهکار علی خامنه ای برای برون رفت از وضع موجود چیست؟ اگر با برگزاری رفراندومی مردمی بر مبنای اصول پذیرفته شده ی جهانی مخالف است ، دلیل این مخالفت چیست ؟ مگر نه اینکه بنا بر گفته ی صریح بنیان گذار خدعه گر جمهوری اسلامی ، اگر روزی مردم بگویند شخصی را می خواهند و فردا بگویند نمی خواهیم ، آن فرد دیگر مشروعیت ندارد؟ حال اگر خواسته مردم عدم مشروعیت نظام باشد ، راهکار علی خامنه ای برای مردم ، جهت اینکه بتوانند این خواست را بیان و اجرا کنند چیست ؟

از دیگر سو شاهد سر دادن شعار مراجعه به نظر مردم ، برای ایجاد تغییرات لازم ، جهت نیل به فردایی بهتر ، توسط روسای قوای ادوار مختلف عمر حکومت جمهوری اسلامی هستیم . اما نکته ای پنهان در این گفتمان ، عدم اعلام برائت نسبت به سازوکار انجام تئاتری است که جمهوری اسلامی از آن به عنوان انتخابات یاد میکند و همواره از آن به عنوان مستمسکی جهت مشروعیت بخشی به استمرار حکومت خود یاد کرده است. آیا این روسای قوا که خود از ابتدای ظهور پدیده ای به نام جمهوری اسلامی ، بصورت فعال در صحنه حضور داشتند ، زمانی که خود در راس امور بودند ( و هستند ) بر اشتباه بودن این نوع نظرخواهی از مردم واقف نبودند؟ آیا در آن زمان معنا و مفهوم اصلی کلماتی چون دموکراسی و رفراندوم و رای گیری را نمی دانستند و در این خدعه شرکت داشتند ؟ اگر می دانستند و با شرکت در این تئاتر به دنبال کسب قدرت برای خود بودند ، امروز می بایست ضمن اعلام ندامت بابت تمام اشتباهات گذشته ای که مسبب آن بودند ، آمادگی خود را برای پذیرش رای مردم به سبب  جنایاتشان اعلام کنند .

آیا این روسای قوا که امروز در نقش اپوزوسیون داعیه رجوع به نظر مردم را دارند ، برای عملی شدن این خواسته حاضر به برگشت به اصل تعاریف از دموکراسی و رفراندوم هستند ؟ در این صورت اگر خواهان همراهی مردم با خودشان هستند می بایست تمامی اصول زیربنایی جمهوری اسلامی را مردود اعلام کنند ؛ زیرا امروزه با توجه به سازوکار ترسیمی توسط قوانین جمهوری اسلامی امکان برگزاری رفراندومی آزاد و با شرکت تمامی افکار با هر گرایشی مهیا نیست . پیشتر نیز در مقاله ای با عنوان "دموکراسی یا مردم سالاری ؛ مساله این است" به بررسی چرایی عدم موفقیت در تلفیق ایدئولوژی اسلامی و دموکراسی پرداختیم .

اما این سخنان مسئولین نظام و بیانیه نویسی هایشان به واقع بیش از نمایشی در جهت سهم خواهی هرچه بیشترشان در مناسبات کشور نیست . نیت آنها بهره گیری هرچه بیشتر از نیروی حمایت مردم ، جهت پیروزی در این مبارزه ی جناحی و کسب سهم بیشتر از سفره ای موسوم به سفره انقلاب هست ؛ نه تغییر حکومتی که نتیجه ی آن نه تنها برکناری آنها از بازی قدرت ، بلکه محاکمه شان به عنوان عاملین فرورفت کشور در مرداب مشکلات است .

راهکار پیشنهادی به مردم جهت برون رفت از وضع موجود نیز از پیش مشخص بوده است . استفاده از نسخه ای که اندیشمندان بارها برای جوامع گوناگون پیچیده و نتایج آن نیز روشن بوده است ؛ یعنی مراجعه به نظر مردم برای اداره ی مردم . این امر میسر نمی شود مگر با آزادی احزاب ، تشکلها ، افکار مختلف و فعالیت رسانه های آزاد با هر دیدگاه و سپس برگزاری رفراندومی آزاد و بدون قید و شرط زیر نظر نهادهای مستقل بین المللی . در این رفراندوم مردم دیگر پایین برگه ای سفید را امضا نخواهند کرد تا حاکمان هرچه می خواهند در آن برگه بنویسند و به وسیله امضای مردم مشروعیت ظلم به همان مردم را پیدا کنند . در این رفراندوم تمامی گزینه ها می بایست با تمام جزئیات بصورت مکتوب ، مشخص و واضح ، از مدتی قبل در اختیار مردم و رسانه ها باشند ؛ تا از دیدگاه افکار مختلف رسانه ای و حزبی مورد نقد و بررسی قرار بگیرند . به این صورت است که میتوان انتظار رفراندومی آزاد برای تشکیل ایرانی آزاد و رو به پیشرفت را داشت.

 

 

                                                                  علی نیکخواه

                                                                      پژوهشگر و فعال مدنی

+ نوشته شده در سه شنبه ۸ اسفند ۱۳۹۶ ساعت توسط علی نیکخواه  |